Resilience, of letterlijk vertaald veerkracht, is ongetwijfeld een van dé buzzwords van 2022. Elk bedrijf stelt tegenwoordig resoluut dat ze in deze tijden van klimaatverandering, pandemie en geopolitieke instabiliteit veerkrachtig moeten zijn. Een snelle zoekactie op Google Trends toont ook dat de term ‘resilience’ de laatste 10 jaar maar liefst 4 keer zo populair geworden is. Maar wat is resilience nu juist en wat betekent de term voor organisaties en bedrijven? Kunnen we het meten en kunnen organisaties werken aan ‘meer veerkrachtig zijn’? Is een veerkrachtige organisatie ook een performante organisatie? Die vragen hebben we ons de voorbije 2 jaar gesteld bij PM, en de zoektocht naar antwoorden leverde enkele interessante inzichten op.
Om te beginnen kunnen we duidelijk stellen dat veerkracht op zich geen kenmerk is van een organisatie maar beter omschreven kan worden als het resultaat van verschillende andere capaciteiten of kenmerken van die organisatie. Dit gegeven illustreren we, sterk vereenvoudigd, door de analogie te maken met de decatlon. Een decatlon bestaat uit 10 verschillende atletiekdisciplines die elk afzonderlijk worden afgelegd. Voor elke discipline krijgen de atleten een bepaald aantal punten en na het laatste nummer wint de atleet met het hoogste puntentotaal. Een atleet kan dus niet goed zijn in de decatlon als atletieknummer op zich, net zoals wij stellen dat een organisatie niet omschreven kan worden als veerkrachtig op zich. Een betere beschrijving is dat organisaties goed (of slecht) scoren op bepaalde capaciteiten die bijdragen aan dynamische veerkracht.
Die stelling brengt natuurlijk meer vragen dan antwoorden met zich mee. Wat zijn die capaciteiten die bijdragen aan resilience dan juist? Kunnen we ze gaan meten en kunnen organisaties ze intern gaan verbeteren? Om dat te begrijpen focussen we even op hét enige moment waarop veerkracht absoluut gemeten kan worden: in tijden van disruptie. Onderstaande afbeelding toont hoe een performant systeem zoals een goed draaiende organisatie of bedrijf te maken krijgt met een ontwrichtende gebeurtenis. Met behulp van deze vereenvoudigde weergave kunnen we 4 basispijlers afleiden die bijdragen aan de integrale dynamische veerkracht van een organisatie:
- Hoe goed een organisatie op gebeurtenissen kan anticiperen zal bepalen hoe groot de impact op de performantie van het systeem zal zijn.
- Wanneer een organisatie in staat is de juiste factoren te monitoren is ze in staat om op het juiste moment te reageren.
- Hoe goed een organisatie kan reageren en haar reactie kan coördineren zal beslechten hoeveel tijd nodig is om terug op haar gebruikelijke output te komen.
- Organisaties die in staat zijn te leren van gebeurtenissen kunnen aan de hand van het geleerde een bouncing-forward effect creëren.
Aan de hand van deze 4 pijlers kunnen we niet enkel in kaart brengen hoe veerkrachtig een organisatie kan reageren op disruptieve gebeurtenissen, begrijpen hoe ze bijdragen aan de veerkracht stelt hen ook in staat die capaciteit op te bouwen. Want net zoals een atleet niet kan training voor de decatlon op zich, kan een organisatie per definitie niet bouwen aan veerkracht. Ze kan wel deze pijlers versterken zoals een atleet kan trainen op individuele nummers van de decatlon.
Tot slot rest ons dan nog de vraag of een veerkrachtige organisatie daarom ook een performante organisatie is. We willen tenslotte niet over-investeren in het anticipatie- of reactievermogen van organisaties wanneer die zelden of nooit te maken krijgen met disruptieve gebeurtenissen en we dus nooit een return zouden zien op die investering. We mogen ons denken over het effect van die dynamische veerkracht op organisaties echter niet beperken tot crises. We kunnen bijvoorbeeld ook gemakkelijk diezelfde 4 basispijlers toepassen op het vermogen van een organisatie om te reageren op opportuniteiten. Is een bedrijf in staat om te anticiperen op (ver)nieuwe(nde) trends in de markt of andere opportuniteiten die zich aanbieden? Kan ze snel genoeg schakelen om die kansen te operationaliseren? Veerkrachtige organisaties zijn niet enkel zij die louter snel en efficiënt kunnen reageren op crises, het zijn ook die organisaties die disruptieve events kunnen aanwenden als competitief voordeel en floreren in de turbulente omgeving waar we vandaag in leven.
Onderzoek dragen we bij PM hoog in het vaandel. Dit project in het bijzonder werd mee gesteund door het Vlaams Agentschap Innovatie en Ontwikkeling (VLAIO) – HBC.2020.2504
